Kodeks karny z 1932 roku, który przewidywał zarówno karę śmierci, jak i karę dożywotniego pozbawienia wolności, obowiązywał w Polsce do 1970 roku. Po zmianach, w nowym kodeksie, została jedynie kara śmierci. Niedługo potem przyjęto jednak moratorium na jej wykonywanie.
7 grudnia 1989 roku, Sejm przegłosował ustawę o amnestii. Zgodnie z nią, wszystkim skazanym na karę śmierci zamieniono wyroki na 25 lat pozbawienia wolności. Niemniej, po amnestii kara śmierci nadal była orzekana. To jednak nie wszystko! Dopiero od 1995 roku, na mocy nowelizacji Kodeksu karnego, sądy mogły wymierzać karę dożywocia. Mimo że kodeks nadal przewidywał, że kara śmierci może być zasądzana. Wszystko zmieniło się w 1997 roku, kiedy to karę śmierci ostatecznie zastąpiono w Polsce karą dożywotniego pozbawienia wolności, a zaczęto stosować ją we wrześniu rok później.
Kara śmierci już nie obowiązuje
Kara dożywotniego pozbawienia wolności, tak jak kiedyś kara śmierci, rodzi wiele pytań, które wciąż pozostają bez odpowiedzi. Czy istnieje życie po dożywociu? Czy jest sens pozbawiać człowieka wolności do ostatnich dni jego życia? Jakie jest cel kary dożywotniego pozbawienia wolności? Jedni mówią, że „dożywotniacy” przecież nie mają nic do stracenia. Inni – że dożywocie wcale nie oznacza całego życia za kratkami.
Kara dożywotniego pozbawienia wolności jest najsurowszą karą w polskim kodeksie karnym. Nie zawsze jednak nią była. Jej historia jest nieco zawiła. Tak, jak życiorysy osób na nią skazanych. Ich wina może nie pozostawiać żadnych wątpliwości, ale czas najwyższy rozwiać te, które może budzić sama kara dożywotniego pozbawienia wolności.
Ostatni rok to czas ogromnych zmian przestępczości i zachowań społecznych. Polskie sądy orzekają coraz mniej tych najsurowszych kar – w 2020 roku zapadło „tylko” 20 wyroków skazujących na karę dożywotniego pozbawienia wolności. Tylko, ponieważ kilkanaście lat temu było ich o kilkadziesiąt więcej. A jak to jest z tym dożywociem? Za co można zostać skazanym najwyższym wyrokiem kary w Polsce, a jak skazuje się za granicą? Jakie prawa i obowiązki mają „dożywotniacy”? W końcu – czego nie wiemy o karze dożywotniego pozbawienia wolności?
Interesuje Cię dożywotnie pozbawienie wolności? Sięgnij po Detektywa Wydanie Specjalne 3/20201 (tekst Anny Rychlewicz pt. „Dożywocie bez tajemnic”). Cały numer do kupienia TUTAJ.