Kobieta z Isdal to wielka zagadka norweskiej policji. Pot tym kryptonimem kryje się sprawa zamordowanej ponad pół wieku, w Norwegii, kobiety. Ponad wszelką wątpliwość umierała w męczarniach. Jej ciało spalono do tego stopnia, że śledczy od 50 lat nie potrafią jej zidentyfikować. Tym bardziej, że dołożyła wszelkich starań, by do tego nie doszło. Z ubrań usunęła metki, z recepty nazwisko lekarza, a notes zapisała zagadkowym szyfrem. Popularne hipotezy zakładają, że była szpiegiem lub chorowała na depresję. Ile w tym prawdy, a ile domysłów?! Ponad wszelką wątpliwość to jedna najdziwniejszych zagadek kryminalnych XX wieku.
Kobieta z Isdal… Ta zagadkowa sprawa rozpoczęła się 29 listopada 1970 roku. Policja z norweskiego Bergen otrzymuje zgłoszenie o odnalezieniu zwłok. Ciało w malowniczej dolinie Isdalen zostaje odkryte przez turystę, który wędrował z dwiema córkami po górach. Miejsce zdarzenia od razu wydaje się podejrzane, a śledczy podejrzewają morderstwo.
Wszyscy wierzą, że sprawę szybko uda się rozwiązać. Zabójca poniesie karę, a ofiara zostanie niezwłocznie zidentyfikowana. 53 lat później wiemy niewiele więcej. Na światło dzienne wychodzą kolejne fakty, które zamiast wyjaśnić tę historię – jeszcze bardziej nas od tego oddalają.
Kobieta z Isdal: zatrucie tlenkiem węgla
Dolina Isdal, zwana też Lodową Doliną, to malowniczy, lecz surowy obszar w południowo-zachodniej Norwegii. Znajduje się w cieniu największej grupy gór z widokiem na miasto Bergen. Choć kusi pięknymi widokami, skrywa mroczną przeszłość. Teren ten przed laty został okrzyknięty Doliną Śmierci. Jeszcze w średniowieczu doszło tam do serii samobójstw i od tej pory miejsce to przywołuje dość upiorne skojarzenia wśród miejscowych. Mimo to krajobrazom Isdal trudno się oprzeć, dolina wciąż jest chętnie odwiedzana przez miłośników przyrody i turystów.
Zacznijmy od miejsca odnalezienia zwłok. Ciało ujawniono u podnóża góry Ulriken, najwyższego szczytu pasma De syv fjell, które góruje nad Bergen. Urokliwy zakątek nie kojarzy się jednak zbyt dobrze, bo przez miejscowych nazywany jest Doliną Śmierci. Było to miejsce popularne wśród osób chcących odebrać sobie życie.
Obok zwłok znajdowały się m.in. dwie plastikowe butelki, z których wyczuwalny był zapach benzyny. Na ciele znajdowały się rozległe poparzenia, które w połączeniu z zatruciem tlenkiem węgla, prawdopodobnie spowodowały śmierć kobiety.
Sekcja zwłok wykazała, że kobieta zmarła wskutek zatrucia tlenkiem węgla. W jej żołądku znaleziono ponad 50 tabletek nasennych, jej twarz została spalona do tego stopnia, że stała się nierozpoznawalna. Siniaki na szyi kobiety, wskazywały na to, że była duszona, a odciski palców zostały usunięte. Stan uzębienia kobiety, świadczył o tym, że była leczona na Dalekim Wschodzie, w Południowej Europie lub Ameryce Południowej
Kobieta z Isdal: Śledztwo
Sprawą natychmiast zajęła się bergeńska policja, która rozpoczęła śledztwo i próbowała określić tożsamość kobiety. Ślady doprowadziły do dworca kolejowego w Bergen, w którym odnaleziono dwie walizki. W środku znajdowały się głównie eleganckie ubrania, jednak usunięto z nich zarówno odciski palców, jak i wszelkie metki, które mogłyby zawierać informacje, gdzie zostały uszyte. W bagażu znaleziono także peruki i kilka par okularów. Odnotowano natomiast brak jakichkolwiek dokumentów.
Policja wkrótce odkryła zaszyfrowane treści oraz liczne fałszywe tożsamości… Może była szpiegiem lub ktoś chciał, by tak myśleli śledczy? Co robiła sama na tym pustkowiu zupełnie nieprzygotowana do mroźnej nocy?
Walizki kobiety zawierały zaszyfrowaną notatkę oraz liczne przebrania, a sama nieznajoma zmieniała pokoje hotelowe jak rękawiczki.
Kobieta z Isdal: Po co jej tyle tożsamości?
Podczas śledztwa pomocna okazała się siatka ze sklepu obuwniczego, w którym kobieta zrobiła zakupy. Osoba, która ją obsługiwała, opisała klientkę jako atrakcyjną i dobrze ubraną, z ciemnymi włosami. Mówiła z lekkim akcentem. Sprzedawca zapamiętał ją dobrze, bo dosyć długo wybierała buty. W końcu udało się odnaleźć hotel, w którym się wtedy zatrzymała. Nazywała się, przynajmniej wtedy, Fenella Lorch. Jednak jak się wkrótce okazało, podróżowała po Norwegii używając różnych nazwisk i różnych paszportów – łącznie odkryto dziewięć różnych tożsamości.
Dochodzenie wykazało, że kobieta przebywała w wielu hotelach w Norwegii meldując się pod różnymi nazwiskami. W tamtych czasach większość hoteli wymagało okazania paszportu oraz wypełnienia odpowiedniego formularza przy zameldowaniu, co oznacza, iż kobieta posługiwała się kilkoma fałszywymi paszportami. Zawsze podczas pobytu często prosiła o zmianę pokoju. Kto może tak się zachowywać, mieć tyle tożsamości? Ludzie zaczęli spekulować, że kobieta z Isdal była szpiegiem
Przełom w sprawie?
W trakcie śledztwa funkcjonariusze trafili na kilka różnych poszlak. Jeden z policjantów przypomniał sobie, że 24 listopada (5 dni przed odnalezieniem ciała kobiety) na komendę przybył młody, 26-letni mężczyzna. Chciał zgłosić podejrzaną sprawę, której był świadkiem. Tego samego dnia spacerował on w okolicach Doliny Isdalen.
Na ścieżce zobaczył idącą w jego stronę elegancko ubraną kobietę, za którą podążało dwóch mężczyzn w czerni. Na twarzy kobiety miał malować się strach, a ona sama zdawała się chcieć coś powiedzieć świadkowi. Zanim jej się to udało, dwóch ścigających ją mężczyzn przyspieszyło kroku, przez co ona również wydłużyła krok.
Po opublikowaniu w gazecie rysopisu zmarłej, 26-latek zgłosił się na policję. Pokazano mu zwłoki; nie miał wątpliwości, że denatką była kobieta, którą minął na ścieżce.
Mimo zeznań świadka, nie udało się ustalić tożsamości kobiety. Po kilku miesiącach śledztwa sprawa została oddalona, a oficjalnym wytłumaczeniem było, że kobieta popełniła samobójstwo.
Kobieta z Isdal: Najbardziej popularna teoria spiskowa:
Wokół tej sprawy istnieje jedna główna teoria spiskowa – szpiegostwo. W Bergen nie przebywało wielu zagranicznych turystów w tamtejszych czasach, a fakt że kobieta posługiwała się wieloma tożsamościami, wydawała się obyta oraz zamożna spowodowało powstanie wielu spekulacji, iż była ona zagranicznym szpiegiem.
W czasach zimnej wojny w Norwegii przebywało wielu szpiegów, w szczególności rosyjskich. Sprawa śmierci kobiety z Isadal była badana także przez norweskie służby wywiadowcze, jednak do tego faktu przyznały się one wiele lat później. Według norweskiego publicznego nadawcy radiowo-telewizyjnego (NRK), służby bezpieczeństwa posiadały raporty mówiące, że kobieta zajmowała się obserwacją obiektów wojskowych zlokalizowanych w zachodniej części kraju, zajmujących się testowaniem nowych rakiet.
Przez cały ten czas pojawiały się różne teorie mające na celu wyjaśnienie, co wydarzyło się w 1970 roku w Dolinie Isdal. Padają liczne spekulacje – według jednej z nich kobieta była hitlerowską zbrodniarką, której tropem podążali członkowie żydowskiej organizacji szukającej zemsty za zbrodnie II wojny światowej; według innej była ona szpiegiem, którego ścigało KGB albo norweskie władze.
Może było zupełnie inaczej?
Z drugiej strony może było całkiem inaczej… Możliwe ze kobieta pochodziła z bloku wschodniego, wskazują na to złote koronki i zęby, które w tym czasie były modne i popularne w byłym Związku Radzieckim. Nie można wykluczyć, że była agentką…Być może śledziła zbrodniarzy wojennych… Teorii może być wiele i każda z nich jest jak najbardziej możliwa!
W 2017 roku wykonano analizę izotopowa zębów kobiety, które przez lata były przechowywane w policyjnej składnicy dowodów. Szczegółowe badanie wykazało, że urodziła się ona około 1930 roku w Norymberdze lub w jej pobliżu. Co więcej, wyniki wskazują, że w dzieciństwie przeniosła się na zachód z Europy Wschodniej lub Środkowej i że ta relokacja miała miejsce przed lub podczas drugiej wojny światowej.
Autor Dennis Zacher Aske w książce o sprawie z Isdal zasugerował, że kobieta była prostytutką. Miało to wynikać z jej chęci zachowania anonimowości, zachowania w hotelach (w tym oznaczania drzwi na różne sposoby) oraz faktu, że różni mężczyźni, z którymi według relacji świadków się spotykała, nigdy nie zgłosili się na policję. Autor uważa, że ofiara została zamordowana, lub zmarła w wyniku wspomaganego samobójstwa. Niestety, żadna z tych wersji nie została nigdy oficjalnie ustalona. Prawdopodobnie już nigdy nie dowiemy się, kim naprawdę była kobieta Isdal.
Sekret zabrany do grobu
29 listopada 2020 roku minęło pięć dekad od momentu odnalezienia zwłok. Choć sprawa wydaje się już mocno zapomniana, policjanci i naukowcy wciąż wierzą w rozwiązanie zagadki. Nowoczesne badania, które nie były wcześniej możliwe, pozwoliły uzyskać profil DNA ofiary.
Ustalono, że prawdopodobnie urodziła się w okolicach Norymbergi, a w dzieciństwie mieszkała tuż przy niemiecko-francuskiej granicy. Na to wskazuje analiza izotopów jej zębów. Zeznania świadków mają z kolei sugerować, że większą część życia spędziła we francuskojęzycznej części Belgii. Opublikowany kilka lat temu portret pamięciowy również nie okazał się przełomem w sprawie.
Czy kobieta z Isdal kiedykolwiek odzyska tożsamość? Niektórzy twierdzą, że wbrew pozorom czas wcale nie działa na jej niekorzyść. Nagłośnienie sprawy i powtórne badanie dowodów najbardziej zaawansowanymi technikami mogą wreszcie przyczynić się do zidentyfikowania ofiary z Doliny Śmierci.
Kobieta z Isdal: kolejna sensacyjna teoria
Odtajnione jakiś czas temu akta norweskich sił zbrojnych, wskazują dziwną zbieżność pomiędzy trasą jej przejazdu, a prowadzonymi w Skandynawii testami ściśle tajnych, będących wówczas w fazie opracowywania, pocisków przeciwokrętowych Penguin. Te ostatnie oficjalnie weszły do wyposażenia armii norweskiej w 1972 roku. Znalazł się też pewien rybak, który miał spotkać tę cudzoziemkę w pobliżu bazy wojskowej niedaleko Stavanger.
Te teorie wskazują oczywiście na działalność szpiegowską Związku Radzieckiego – kobieta nie tylko wiedziała, gdzie odbywały się testy nowoczesnej broni, ale i wyglądała na doskonale przygotowaną do swego zadnia. W policyjnych aktach znajduje się też dokument dotyczący namierzenia na lotnisku w Trondheim dwóch agentów sowieckiego wywiadu.
Dziwnym zbiegiem okoliczności tego samego dnia w tymże miejscu przebywała też tajemnicza „podróżniczka”. Być może to wówczas doszło do przekazania szpiegom pozyskanych przez nią informacji?
Niezależnie jednak jaka jest prawda, w dalszym ciągu trudno wytłumaczyć powód, dla którego kobieta odebrała sobie życie. Niestety istnieją bardzo małe szanse, że poznamy kiedykolwiek odpowiedź na to pytanie.
Źródła: Kobieta.interia.pl, paranormalne.pl, mojanorwegia.pl, zarchiwumkryminalne.blogspot.com, wp.pl
Na zdjęciu: Portrety pamięciowe kobiety z Isdal sporządzone w 2016 roku. Stephen Missal, Bergen Police/Bergen State Archives