5 listopada 1952 w pobliżu Wysp Kurylskich nastąpiło silne trzęsienie ziemi, które spowodowało tsunami z 18-metrowymi falami. Zginęło przynajmniej 3 tysiące ludzi. Ale informacja o katastrofie nie została podana do wiadomości publicznej. Jakichkolwiek wzmianek o niej było w najważniejszych gazetach – „Prawdzie” i „Izwiestijach”. Dopiero sześć lat później, w 1958 roku, radzieckim uczonym pozwolono na podzielenie się z kolegami z zagranicy raportami na ten temat. Obywatele Rosji dowiedzieli się o straszliwym tsunami, które zniszczyło Siewiero-Kurylsk, dopiero na początku lat 90.
Główne uderzenie żywiołów przejęło miasto Siewiero-Kurylsk, położone na wyspie Paramuszir. Do 1952 roku większość miasta znajdowała się na wybrzeżu, w naturalnej dolinie. Tsunami w tych rejonach niestety nie są rzadkością, ale miasto było absolutnie nieprzygotowane na katastrofę tej wielkości. Co więcej, w tamtym czasie nie było wiarygodnych informacji o tym, czym jest tsunami i jak właściwie się zachować w takich przypadkach.
Najpierw pierwsza fala uderzyła w Siewiero-Kurylsk, którego wysokość według ekspertów sięgała 15-18 metrów. Stało się to o 5 rano czasu lokalnego. Ludzie w panice wybiegli ze swoich domów, a wielu udało się wydostać na wzgórze. Ale nie wiedzieli, że w żadnym wypadku nie powinni wracać po tym, jak fala cofnęła się do morza. Po pierwszej fali zawsze przychodzi druga, bardziej destrukcyjna fala, a po niej trzecia.
Mieszkańcy, którzy zeszli na dół, padli ofiarą drugiej fali, która nadeszła po 20-30 minutach. To, zdaniem ekspertów, było powodem tak dużej liczby ofiar. Według oficjalnych danych w ten straszny listopadowy dzień miasto Siewiero-Kurylsk straciło 2300 osób, nieoficjalnie było ich przynajmniej 3 tysiące. Łącznie w tym czasie w mieście mieszkało około 6000 osób. Wojsko brało udział w usuwaniu skutków tsunami. Tego samego dnia dostarczono ciepłe ubrania z Pietropawłowska Kamczackiego, zapewniono pomoc medyczną i zorganizowano posiłki.
Wielkie zniszczenia
Infrastruktura miasta została całkowicie zniszczona. Postanowiono nie odtwarzać zakładów przetwórstwa rybnego, molo, budynków mieszkalnych, zaplecza socjalnego i miasta wojskowego. Szkody były zbyt duże. Miasto odbudowano. W miejscu, w którym dziś znajdował się Siewiero-Kurylsk, znajduje się port.
To straszne wydarzenie utajniono. Zakazano o nim pisać w gazetach ani mówić w radiu. O tragedii Siewiero-Kurylska dziennikarze i świadkowie otwarcie zaczęli mówić dopiero w latach 90-tych.
Powróćmy jeszcze do dramatu z 1952 roku. Gdy piloci złożyli raport swoim przełożonym, ci polecili niezwłoczne rozpoczęcie ewakuacji ocalałych mieszkańców Siewiero-Kurylska. Okazało się, że w całym mieście nie zostały zniszczone tylko dwa betonowe obiekty: brama miejskiego stadionu i pomnik upamiętniający lotnika – bohatera Związku Radzieckiego. Wczesnym rankiem samoloty zaczęły wywozić ludzi m.in. do Władywostoku. 5 listopada ok. godz. 17:00 ratownicy dostrzegli dwóch młodych mężczyzn, którzy dryfowali w wodzie, trzymając się czegoś, co wyglądało jak kawałek dachu. Mieli na sobie tylko bieliznę i kamizelki ratunkowe. Temperatura wody wynosiła zaledwie 4–5 stopni. Cudem udało się ich ocalić. Niestety następnego dnia jeden z nich zmarł.
Rozkaz: zachować w tajemnicy
Do Siewiero-Kurylska przyjechała grupa naukowców mająca zbadać przyczyny tragedii. Wśród nich był Borys Pijp. Szybko ustalono, że tsunami spowodowało potężne trzęsienie ziemi. Jego epicentrum znajdowało się na Oceanie Spokojnym w pobliżu południowego wybrzeża Kamczatki. Fale dotarły do wschodniego wybrzeża Kamczatki i Wysp Kurylskich w ciągu 15–40 minut – w zależności od odległości od epicentrum.
Wstrząsy odnotowano na 700-kilometrowym odcinku wybrzeża, ale były one raczej niezbyt silne i nie spowodowały poważnych zniszczeń. Według sejsmologa Aleksandra Nikonowa potężne fale, które nawiedziły Siewiero-Kurylsk, mogły wynikać m.in. z dużych podwodnych osuwisk. W kolejnych dniach stacja sejsmiczna w Pietropawłowsku Kamczackim zarejestrowała aż 507 wstrząsów wtórnych.
Do dziś nie ustalono dokładnej liczby ofiar tsunami. W Siewiero-Kurylsku znajdowała się jednostka wojskowa. Dane na jej temat są wciąż tajne. Poza tym w mieście przebywała grupa osób z Korei Północnej zatrudnionych w jednym z lokalnych przedsiębiorstw. Szacuje się, że z powodu tej katastrofy naturalnej zginęło od 2300 do 4000 osób. Przez kolejne miesiące woda wyrzucała na brzeg ciała ofiar.
Władze zdecydowały się na odbudowę Siewiero-Kurilska – tym tym razem w bardziej bezpiecznym miejscu. W 1956 roku postanowiono zainstalować system wczesnego ostrzegania przed trzęsieniami ziemi. W okresie poradzieckim w mieście wybudowano pomnik ku czci ofiar tragedii. Umieszczono na nim listę ofiar. Znajduje się na niej 2336 nazwisk – tyle osób udało się zidentyfikować.
Po tym, jak skończył się tamten horror, przywódcy kraju zaczęli myśleć o stworzeniu niezawodnego systemu ostrzegania przed trzęsieniami ziemi i tsunami. Dotyczyło to przede wszystkim regionu Pacyfiku. Wyspy Kurylskie, Półwysep Kamczatka, Sachalin – wszystkie należą do terytorium Pacyfiku Pierścienia Ognia. Tak nazywa się region położony na peryferiach.
Pacyfik i charakteryzuje się zwiększoną aktywnością sejsmiczną. Chodzi o płyty litosferyczne, na których granicach regularnie występują trzęsienia ziemi. Pod tym względem płyta Pacyfiku jest jedną z najbardziej aktywnych na świecie. Jej granice są nawet przydzielone w specjalnej strefie zwanej przez geofizyków Pacyficznym Pierścieniem Ognia.
Siewiero-Kurylsk w pigułce
Siewiero-Kurylsk — miasto leżące w obwodzie sachalińskim w Rosji. Ludność miasta wynosi 2592 osób (2002).
Miasto położone jest w północnej części wysp kurylskich, na wyspie Paramuszyr. Po Traktacie z Sankt Petersburga w 1875 roku do 1945 miasto należało do Japonii. Po 1875 roku w miejscy w którym znajdowała się największa wieś Ainów na wyspie, Japończycy założyli nową osadę Kashiwabara, która stała się głównym portem wyspy. W dniu 16 sierpnia 1945 roku wyspę zaatakowały oddziały radzieckie, które zajęły także miasto, z którego następnie wysiedlono japońskich mieszkańców.
Największe trzęsienia ziemi w historii: czytaj TUTAJ
Źródło: btet, ru, ciekawostkihistoryczne.pl,
Na zdjęciu: Główna ulica w Siewiero-Kurilsku. Fot. Victor Morozov, wikipedia.org